مِیبُد مرکز شهرستان میبد در شمال استان یزد است. بنابر پاره‌ای از شواهد میبد به عنوان یکی از نخستین مناطق یکجانشینی در مرکز ایران به‌شمار می‌رود. این شهر در ۵ آذر ۱۳۹۷ به عنوان شهر جهانی زیلو انتخاب شد و از میبد به عنوان شهر زیلو یاد می‌شود. پیشینه... میبد شهری دارای پیشینه‌ای چند هزار ساله است که دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب می‌شود و به واسطهٔ بافت تاریخی ارزشمند خود بسیاری از نقاط شهر در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده‌است. میبد یکی از کانون‌های اولیهٔ یکجانشینی در ایران است که در واحهٔ پهناور یزد واقع شده‌است. روزگاری در کنار دریای ساوه قرار داشته‌است که از ساوه تا حاجی‌آباد نمک کشیده شده بود و ساکنان آن از طریق این دریاچه رفت‌وآمد می‌کردند. (شهرهای ایران، پیکولوسکایا) دلایل متعددی را می‌توان نام برد که میبد و به ویژه نارین قلعهٔ آن بیش از مناطق دیگر یزد، مسکون شده و نخستین نقطهٔ یکجانشینی در این ناحیه بوده‌است. جعفری، نخستین تاریخ‌نگار یزدی سدهٔ هشتم در مورد بنای نارین قلعه حکایت اسطوره‌ای و افسانه‌ای عنوان می‌نمایند که نشانگر آن است که حتی در آن زمان هم عامه و خاص از دیرینه بودن این مکان آگاه بوده‌اند. وی می‌گوید که سلیمان نبی نارین قلعه را برای اختفای دفینه و گنج خود ایجاد نمود. نقش نگاره‌ای که اخیراً در همین مکان بر روی پاره‌سفال پیدا شده‌است، نشانگر واقعیت‌های بسیاری است. نقش نیمه انسان–نیمه حیوان حک شده بر این سفال شبیه همان نقش نگاره‌ای است که در تمدن هزارهٔ سوم پیش از میلاد عیلامی‌ها است. قابل بیان است افراد این منطقه از دیرباز تاکنون یکتاپرست بوده‌اند. (تاریخ عیلام، شیرین بیانی) نارین قلعه میبد در سده‌های اولیهٔ اسلامی هم از عظمت و اهمیت زیادی برخوردار بوده و از قلاع غیرقابل نفوذ برای دشمنان بوده‌است که از داخل قلعه راه‌های زیر زمینی به کل شهر برای تأمین آب و غذا وجود دارد که از دلایل مهمی بوده‌است که تاکنون توسط هیچ‌کدام از دشمنان فتح نشده‌است. این شهرستان قدمتی ۷۰۰۰ ساله دارد. در زمان خاندان مظفرالدین میبدی این شهر به عنوان پایتخت سلسله مظفریان انتخاب شده و در مدت نزدیک به یک قرن گستره حکومتشان تا کاشان و ری و اراک و فارس و لرستان و یزد و کرمان کشید تا اینکه با حمله تیمور به ایران آخرین فرمانروای این سلسله که شاه شجاع نام داشت و شیراز به عنوان پایتختش بود قهرمانانه جنگید اما نتوانست تیمور را شکست دهد. در زمان قاجار به عنوان یکی از یکصد و ده ولایت ایران شناخته می‌شد و سپس با تقسیمات جدید بنام بلوک میبد مشهور بود.

مخوف‌ترین کویرهای جهان در داخل لگن بزرگ و بستهٔ فلات ایران واقع شده‌اند، که دشت رسوبی و پر دامنهٔ یزد، یکی از حوضه‌های شاخص جغرافیایی آن است. گسترهٔ این دشت از دامنه‌های شیرکوه در جنوب آغاز می‌شود و با شیب ملایمی تا کویر سیاه‌کوه در شمال، در مسافتی بیش از یکصد کیلومتر ادامه می‌یابد. شهر میبد در بخش میانی این دشت واقع است. به‌طور کلی رشته‌کوه‌هایی که دور تا دور فلات مرکزی را دربرگرفته‌است سبب‌شده که دامنه‌های خارجی فلات، از رطوبت بیشتری برخوردار بوده و دامنه‌های داخلی آن خشک باشد؛ بنابراین کمبود نزولات جوی و آفتاب داغ آسمان صاف ایران، زندگی تب‌آلودی را در حاشیهٔ کویر به وجود آورده‌است. میبد در ۵۴ درجه و ۲ دقیقه و ۱۰ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۲ درجه و ۱۴ دقیقه و ۴ ثانیه عرض جغرافیایی واقع بوده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱٬۰۳۴ متر است. شهر میبد در شمال غرب شهر یزد، کنار جادهٔ تهران-بندرعباس و راه‌آهن تهران به کرمان و در حاشیهٔ کویر مرکزی ایران قرار دارد. اراضی خاوری آن دشت و هموار است و از سوی غرب به کوهپایه و ارتفاعات جنوبی عقدا منتهی می‌گردد. شهرهای یزد، اشکذر و اردکان به ترتیب همسایگان جنوب شرق، جنوب و شمال این شهرستان هستند. مساحت کل شهر میبد بر اساس طرح هادی، ۵٫۱۹ کیلومتر مربع (۱٬۹۵۲ هکتار) است که از این اراضی بخش‌های کشاورزی و باغات ۲۸۲ هکتار، اراضی مسکونی ۲۶۲ هکتار، موات و بایر ۴۵۲ هکتار است. بررسی میبد و نحوهٔ استقرار آن نشان می‌دهد که توپوگرافی، آب‌های تحت‌الارضی و استخراج آب (قنات) در شکل‌گیری شهر نقش مهمی داشته‌است. میبد در کنار مسیل رودخانه‌های قدیمی و در جوار راه قدیمی ری به کرمان به صورت مجتمع‌های زیستی اولیه شکل گرفته‌است. این شهر بر روی شیب طبیعی که از جنوب به شمال بوده قرار دارد. این شیب به صورتی است که روستای رکن‌آباد در جنوب شهر حدود ۲۰ متر بلندتر از روستای عشرت‌آباد در شمال شهر است. جمیت بر پایۀ سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان میبد برابر با ۹۹،۷۲۷ نفر بوده‌است

سفال‌گری و سرامیک‌سازی امروزه یکی از پیشه‌های اصلی مردم در میبد است که از پشتوانهٔ فرهنگی و تاریخ پربار آن حکایت دارد. بررسی‌ها نشان از قدمت هزاران سالهٔ هنر سفالگری در میبد دارد. در سازماندهی فضاهای شهرستان، کارگاه‌های سفالگری در محلهٔ بالا و در کنار خانه‌های سفالگران جای داده شده و قرن‌های متمادی در این محله مستقر بوده‌اند. در اوایل قرن اخیر تعدادی از کارگاه‌های سفالگری به بیرون دروازه شهر منتقل گردید. به تدریج سایر کارگاه‌ها نیز به خارج از شهر انتقال یافت و مجموعهٔ تازه‌ای ساخته شد. در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ یک جابه‌جایی تازه صورت گرفت و کارگاه‌ها در مجموعهٔ نوبنیاد ادارهٔ صنایع دستی استقرار یافتند. هم‌اکنون کارگاه‌های متنوع صنایع سفال و سرامیک میبد در این محوطه گرد آمده‌اند.

از هنرها و صنایع دستی خاص منطقه میبد می‌توان به نوعی زیلو که از نظر طرح و شکل، خاص منطقه‌است نام برد. کاربرد زیلو با توجه به اقلیم گرم و پر گرد و خاک منطقه تدبیر مناسبی بوده‌است. امروزه این صنعت که تا چندی پیش از مشاغل عده کثیری از مردم میبد بوده‌است تقریباً به فراموشی سپرده شده و افراد انگشت شماری را می‌توان پیدا کرد که به این حرفه مشغول باشند. از سنتهای حسنه مردم وقف و سفارش بافت زیلو برای اماکن مقدس، همچون مساجد و بقاع متبرکه بوده‌است که در موزه واقع در مجموعه رباط شاه عباسی تعدادی از این بافته‌ها در معرض نمایش عمومی قرار داده شده‌است.

نارین‌ قلعۀ میبد معروف‌ترین اثر تاریخی و باستانی شهر میبد است. همچنین این قلعه با نام کهن دژ و به گویش محلی نارنج قلعه نیز شناخته میشود. این قلعه دیدنی با قدمتی حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، کهن‌ترین ارگ حکومتی جهان می‌باشد. همچنین نارین‌ قلعه بزرگترین بنای خشتی و گلی به جا مانده از دوران قدیم در سراسر جهان است

Narin Castle of Meybod is the most famous historical and ancient work of Meybod city. Also, this castle is known as Kohen Dej and Naranj Qala in the local dialect. This spectacular castle with an age of about 4000 years BC is the oldest government citadel in the world. Also, Narin Castle is the largest adobe and mud building left from ancient times in the whole world

برای کاروانیانی که از پهنهٔ بیابان می‌رسیدند، آب نخستین و مهم‌ترین نیاز بوده‌است و سامان‌دهندگان راه‌ها ناگزیر بوده‌اند به هر طریق ممکن، آب مورد نیاز منزل‌های کاروانی را تأمین کنند یا ایستگاه‌ها را در آبگاه‌های پایدار بنا سازند. با این حساب، وجود سرچشمهٔ کاریز خوش آب «کثنوا» عنصر اصلی و اولیهٔ شکل‌گیری این سامانهٔ کاروانی در این نقطه بوده‌است.

بخشی از برج و بارو و خندق‌ها و نیز دروازهٔ غربی شارستان قدیم میبد، درست در ضلع شرقی ایستگاه کاروانی و چسبیده به آن، دیده می‌شود. این همسایگی بسیار نزدیک با شهر و امکان برخورداری‌های گوناگون از آن در دنیای پر بیم و هراس قدیم، موقعیتی بسیار ویژه برای این ایستگاه به‌شمار می‌آمده‌است؛ بنابراین امتیازها، سامانهٔ کاروانی میبد طی سده‌های گذشته همواره پایداری و توسعه یافته‌است.

در نزدیکی و روبروی نارین‌قلعه، یک بنای قدیمی قرار دارد که بنا به اظهار مردم محل، آرامگاهی بوده که به احتمال زیاد آرامگاه ابوالفضل رشیدالدین میبدی مفسر و مترجم بزرگ قران در سده ششم هجری بوده‌است سنگ قبری منتسب به دختر وی فاطمه در این محل یافت شده‌است. همین قسمت بازمانده شباهت تام و تمام به چند بقعهٔ تاریخی و مرتفع یزد و ابرقو و مروست دارد که همهٔ مزار بزرگان و از آثار سده‌های هفتم و هشتم هجری است. بلندی بدنهٔ باقی‌مانده که قسمت سردر ورودی است، هشت متر بوده‌است و از قسمت داخل سفیدکاری بوده و مختصری از تزیینات و رنگ‌آمیزی قدیم آن نیز باقی است.